با گذشت زمان و با بکارگیری علوم مهندسی و متالوژی مواد، روش های نوینی برای ساختمان سازی ابداع شده اند. مهندسان و طراحان همواره در تلاشند تا در روش های جدید، عیوب روش های قبلی را از بین برده و مقاومت سازه را ارتقا دهند. سقف تیرچه بلوک، یکی از انواع سقف ساختمان می باشد که از گذشته تا کنون مورد استفاده در ساختمان ها بوده است و برای ساخت آن، از ترکیب تیرچه و بلوک سیمانی استفاده می شود.

البته گاهی بلوک سفالی یا یونولیت نیز جایگزین بلوک سیمانی خواهد شد. به هر حال، چیزی که مشهود است این است که بکارگیری بلوک در سقف، نقش پرکنندگی داشته و در استحکام سازه هیچ دخالتی ندارد. بنابراین، ماده پرکننده یا بلوک، تاثیری در میزان استحکام سازه نداشته و وظیفه تحمل نیروهای اعمالی به ساختمان، بر عهده انواع تیرچه مورد استفاده در سقف می باشد. در نتیجه، کیفیت و مرغوبیت تیرچه بسیار اهمیت دارد. البته لازم به ذکر است که تیرچه نیز، به عنوان تیر فرعی در سقف بکار می رود.

اجزای سقف تیرچه بلوک 

به‌طور کلی سقف تیرچه بلوک از سه جزء تیرچه، بلوک و بتن تشکیل شده که در ادامه اطلاعاتی درباره‌ی هر یک از این اجزا به شما ارائه خواهیم داد. 

تیرچه 

انواع تیرچه‌ همان طور که از نام آن مشخص است جز مهم‌ ترین اجزای سقف تیرچه بلوک بوده و جنس آن از فولاد یا بتن است. تیرچه‌های بتنی از بتن و سری آرماتورهای فولادی ساخته شده‌اند و به‌ طور کلی به دو دسته‌ی خرپایی و پیش‌تنیده تقسیم می‌شوند.

بلوک 

بلوک‌های استفاده شده در سقف‌های تیرچه بلوک می‌توانند سفالی، سیمانی یا یونولیتی باشند و درباره‌ی این عضو از سقف‌های تیرچه بلوک باید بگوییم بلوک‌ها تنها جهت پرکردن فاصله‌ی موجود در بین تیرچه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند و برخلاف باور بسیاری از افراد نقش سازه‌ای ندارند. همچنین باید بدانید بلوک‌های توخالی سبب حذف بتن می‌شوند و با حذف بتن علاوه‌بر کاهش وزن سقف، میزان بار مرده ساختمان نیز کاهش می‌یابد. 

بتن پوششی 

بتن پوششی که به آن بتن رویه نیز می‌گویند دارای ضخامتی ۵ سانتی‌متری بوده و با عملکردی مشابه با دیوار برشی افقی، عملکرد دیافراگمی سقف که تحت نیروی لرزه‌ای ایجاد شده است را کنترل می‌کند. 

۳ نکته مهم در رابطه با اجرای سقف‌های تیرچه بلوک 

1. فاصله‌ی محورهای دو تیرچه‌ ای که پشت سر یکدیگر قرار گرفته‌اند نباید بیش از ۷۰ سانتی‌متر باشند و عرض این تیرچه‌ها نیز از ۱۰ سانتی‌متر نباید کمتر باشد.
2. میزان ضخامت سقف تیرچه بلوک برای تیرهای یک سر گیردار و تیرهای با تکیه‌گاه ساده باید به‌ ترتیب برابر با یک بیست و ششمِ طول دهانه و یک بیستم طول دهانه باشد.

مزایا سقف تیرچه بلوک کدام است؟

همان طور که پیشتر گفتیم استفاده از این سقف ویژگی های زیادی دارد که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت:

• یکی از مزایای سقف‌های تیرچه بلوک عدم نیاز به مصالح پیچیده برای اجرا است.
• به وجود نیروی متخصص جهت اجرای سقف‌های تیرچه بلوک نیاز نبوده و کلیه‌ی هزینه‌های اجرایی این سقف‌ها نسبت به برخی از سقف‌های دیگر مناسب‌ تر می‌باشد.
• وجود سری بلوک‌های پلاستوفومی در سقف‌های تیرچه بلوک عایقی مناسب برای این سقف‌ها را در برابر حرارت و صوت ایجاد می‌کند.
• سقف‌های تیرچه بلوک نسبت به برخی از سقف‌ها از مقاومت بهتری برخوردار هستند.
• سقف‌های تیرچه بلوک علاوه‌ بر اینکه سرعت ساخت سازه را بالا می‌برند وزنشان نسبت به برخی از سقف‌ها نظیر دال‌ بتنی توپر کمتر است.
• اجرای سقف‌های تیرچه بلوک در مساحت 100 مترمربعی حدود یک هفته تا 10 روز زمان نیاز خواهد داشت.
• اگر بخواهیم به یکی از مهم‌ترین مزایای این سقف‌ها اشاره کنیم باید بگوییم اجرای خیز منفی در سری سقف‌های تیرچه بلوک در هنگام بهره‌ برداری موجب کاهش لرزش خواهد شد
• عملیات نازک کاری در این سقف‌ها می‌تواند به‌ طور مستقیم روی تیرچه بلوک صورت بگیرد اما انجام این عملیات به این شکل مستلزم استفاده از سری بلوک‌های سیمانی می‌باشد. 

معایب سقف تیرچه بلوک کدام است؟

حال که با مزایای سقف تیرچه بلوک آشنا شدیم نوبت به بررسی معایب این سقف می رسد که در ادامه مروری بر آن ها خواهیم داشت:

1. یکی از بزرگترین معایب این سقف‌ها وجود محدودیت در اجرای دهانه‌های بلند در مقایسه با سایر سقف های نوین مثل تیرچه پیش تنیده می‌باشد. 
2. سقف‌های تیرچه بلوک در مقایسه با سقف‌های دال بتنی از صلبیت کمتری برخوردار هستند.
3. به‌علت سهولت در ساخت تیرچه‌ها امکان دارد ساخت تیرچه‌ بلوک در کارگاه‌های غیرمجاز با استفاده از آرماتورهای جوشی یا برش خورده صورت گیرد.
4. از دیگر معایب بزرگ سقف‌های تیرچه بلوک نقص اجرای صحیح تیرچه در پاشنه این تیرچه است.
5. عدم ویبره مناسب و نقص اجرای صحیح تیرچه در پاشنه تیرچه (عدم رعایت عیار C20 در این تیرچه‌ها) از دیگر معایبی است که ممکن است این نوع سقف‌ها داشته باشند و موجب ایجاد لرزش در سقف تیرچه بلوک شوند.

سایر معایب سقف‌های تیرچه بلوک  

از دیگر معایب سقف‌های تیرچه بلوک می‌توان به محدودیت اجرا در سقف‌های مثلثی و قوسی، امکان خورد شدن سری بلوک‌های سیمانی، کافی نبودن میزان صلبیت دیافاراگم سقف، امکان شکسته شدن پاشنه تیرچه و محدود بودن دهانه قابل پوشش، اشاره کرد. 

اجرای سقف تیرچه بلوک چگونه انجام می شود؟

به‌ طور کلی اجرای سقف تیرچه بلوک در ۶ مرحله اتفاق می‌اُفتد که ما در ادامه هرکدام از این مراحل را نام می‌بریم و درباره‌ی هریک توضیحاتی ارائه خواهیم داد. 

مرحله اول: شاسی‌کشی قالب تیرهای سقف 

در ابتدایی‌ ترین مرحله از اجرای سقف‌های تیرچه بلوک می‌بایست زیرسازی یا همان شاسی‌کشی قالب تیرهای سقف به‌طور کامل صورت گیرد. در این رابطه باید بگوییم شاسی‌ کشی قالب‌های سقف با قوطی‌ های فلزی ۸ در ۴ یا لوله‌های داربستی سایز ۲ صورت می‌گیرد و مشخص کردن ارتفاع در شاسی‌کشی امری بسیار مهم تلقی می‌شود و باید توجه داشته باشید عملیات بتن‌ریزی ستون‌ها با درنظر گرفتن ارتفاع تیرها اولین نکته‌ ای است که باید برای شاسی‌ کشی درنظر گرفته شود.

بتن‌ریزی سقف باید به چه صورتی انجام شود؟ 

بتن‌ریزی سقف‌ها باید طبق ارتفاع تیر وارده به ستون انجام شود. در این رابطه مسئولین اجرای ساختمان باید توجه داشته باشند از آنجایی که ممکن است آویز تیرها متفاوت باشد عملیات بتن‌ ریزی باید طبق بلندترین ارتفاع صورت گیرد تا عرض مقطع تیرها در چشمه اتصال سازه بتنی، کم نشود. 

مرحله دوم: نصب قالب تیرها 

پس از پایان مرحله زیرسازی نوبت به اجرای دومین مرحله یعنی نصب قالب تیرها می‌رسد. در این مورد لازم است بدانید قالب سقف می‌تواند از پلاستیک، فلز و حتی چوب باشد و تراز روی قالب و روی بتن ستون باید همسان باشند و اتصال ستون قالب تیرها با درنظر گرفتن تیرهای همجوار در چشمه باید در ارتفاع بالاتری قرار گیرد و اینگونه نصب قالب تیرها به‌ صورت صحیح انجام شود. 

مرحله سوم: آرماتوربندی تیرها 

بعد از شاسی‌کشی قالب‌ تیرهای سقف و نصب قالب تیرها نوبت به مرحله‌ ی بعدی یعنی آرماتوربندی تیرها می‌رسد. در این مرحله باید آرماتوربندی با رعایت ۶ نکته‌ی زیر انجام شود. 

1. خاموت‌ها با کسر 4 سانتی‌متر کاور بتن محاسبه شوند.
2. در دو قسمت ابتدایی و انتهایی میلگردهای شبکه بالا و پایین، خم آرماتورهای طولی رعایت شود.
3. اجرای سری خاموت‌های ویژه در دوسر تیرها در صورت نیاز انجام شود.
4. همواره توصیه می‌شود علاوه‌بر رعایت هم پوشانی میلگردهای تیر در شبکه‌ی بالا و پایین، محل آن نیز روی هم قرار نگیرد.
5. اجرای خاموت‌های چشمه اتصال تیرها جزو الزامات ضروری قرار گیرد.
6. با بسته شدن آرماتورها در دو گروه (اگر میزان آرماتورهای تقویتی بالاست) از بروز مشکل در عملیات‌های بتن‌ ریزی و ویبره زدن بتن در سقف جلوگیری شود. 

مرحله چهارم: تیر ریزی سقف 

پس از انجام مراحلی که در بالا ذکر کردیم تیر ریزی سقف، قالب‌بندی آویز تیر و بلوک‌ گذاری انجام می‌شود. در این مورد باید بگوییم باتوجه به طول دهانه، ساخت تیرچه‌ها صورت می‌گیرد و بازدید آن‌ها پیش از عملیات بتن‌ریزی پاشنه جهت بررسی میلگردهای تحتانی انجام می‌شود و در آخرین مرحله تیرچه‌ها با فواصل معین شده در داخل تیر و روی قالب آویز مستقر می‌شوند و در انتها، بلوک‌گذاری انجام می‌شود. 

مرحله پنجم: آرماتوربندی حرارتی سقف 

در آرماتور حرارتی سقف، اجرای آرماتورها با فاصله‌ی ۳ سانتی بر روی یونولیت‌ها صورت می‌گیرد که در این مورد فاصله‌ی این آرماتورها در راستای تیرچه‌ها ۵۰ سانتی‌متر و در راستای عمود برتیرچه‌ها ۲۵ سانتی‌متر خواهد بود. 

مرحله آخر: قالب‌بندی سقف و اجرای جک‌های نگهدارنده 

در آخرین مرحله از اجرای سقف تیرچه بلوک سری تیرچه‌های بتنی با بارهای وارده باید از قسمت زیرین خود به‌سیله‌ی جک‌های صلیبی با فاصله‌‌ی صحیح مهار شوند. و در آخر نیز تیرهای سقف، قالب‌های پیرامونی و محل بازشوها از جمله بازشوی راه پله، آسانسور، نورگیر و داکت‌های تاسیساتی بسته شده و هنگام نیاز به‌وسیله‌ی چهارتراش از قسمت داخلی مهار می‌شوند. 

"یک نکته‌ی مهم" 

 در آخرین مرحله از اجرای سقف تیرچه بلوک کنترل راستای عمودی قالب‌ها باید صورت گیرد تا نسبتن به بر ساختمان ناهماهنگ نباشد.

۶ نکته مهم در اجرای سقف‌های تیرچه بلوک 

1. اگر قرار است سقف کاذب رابیتس باشد و بلوک‌های سقفی یونولیتی باشند می‌بایست پیش از بتن‌ریزی آویز سقف‌های کاذب که دارای قلاب‌هایی مخصوص نیز هستند اجرا شوند.
2. معمولا باید در هر سقف حدود ۵ سانتی‌متر از هر سمت ابعاد بازشوی بالابر بزرگتر درنظر گرفته شود تا این بازشوها در صورت وجود خطاهای اجرایی کوچک نشوند.
3. پلیت‌های انتظار باید پیش از بتن‌ریزی جهت اجرای نمای ساختمان، وال‌پست‌ها، اتصال شاسی آسانسور و... در محل خود اجرا شوند.
4. همواره به مهندسین ساخت سازه پیشنهاد می‌شود پیش از بتن‌ریزی سقف محل عبور تاسیسات برقی و مکانیکی را مشخص کنند تا بعدها مجبور به تخریب سقف نباشند!
5. اجرای میلگردهای ممان منفی و اُدکا در محل اتصال تیرچه به تیر ضروری است.
6. اتصال سری تیرهای فلزی به تیرچه‌های کرومیت یا همان تیرچه فلزی در سازه باید مطابق با نشریه‌ ۵۴۳ صورت گیرد. 

۳ مورد از مهم‌ ترین مشکلات اجرایی در سقف‌های تیرچه بلوک 

1. بالا رفتن میزان سختی تیر که به دلیل اجرای تیرچه در کنار تیر می‌باشد.
2. فرو رفتن میلگردهای حرارتی در بلوک‌ های یونولیتی به علت عدم اجرای اسپیسر.
3. حذف شدن آویز سقف برای ایجاد ارتفاع بیشتر هر طبقه 

قیمت اجرای سقف تیرچه بلوک 

مسلما یکی از مواردی که در هر حوزه‌ای از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است هزینه‌هاست، که‌ در رابطه با هزینه‌های اجرای سقف تیرچه بلوک باید بگوییم قیمت هر مترمربع از این سقف به عواملی چون قیمت تیرچه، قیمت بتن، قیمت بلوک و... وابسته بوده و نمی‌توان قیمت اجرای این سقف را به‌صورت دقیق مشخص کرد اما باید درنظر داشته باشید سقف‌های تیرچه‌ بلوک یکی از برترین سقف‌ها، جهت کاهش هزینه ساخت سازه است. 

مختصری برای پایان 

سقف‌های تیرچه بلوک یکی از پرکاربردترین سقف‌های ساختمانی به‌حساب می‌آید و مزایای بسیاری را داراست. همچنین عملکرد این سقف‌ها فوق‌العاده بوده و نسبت به بسیاری از سقف‌های دیگر اجرای آن از هزینه‌های کمتری برخوردار است. ما در مطالب این صفحه درباره‌ی اجرای سقف‌های تیرچه بلوک به‌طور کامل سخن گفتیم و اطلاعات مفیدی در این باره در اختیار شما قرار دادیم و اینک در انتها امیدواریم مطالب این صفحه برای شما مفید بوده باشد. 

سوالات متداول:

اجرای سقف تیرچه بلوک باید طبق چه ضوابطی صورت گیرد؟ 

اجرای این سقف باید مطابق با ضوابط نشریه ۵۴۳ و ضوابط مبحث نهم مقررات ملی ساختمان صورت بگیرد و رعایت این ضوابط اجباری است. 

معایب استفاده از سقف تیرچه بلوک کدام است؟

سقف تیرچه بلوک مانند هر کدام یک از انواع سقف های موجود ساختمان معایبت و محدودیت هایی دارد اما مهم ترین محدودیت این سقف حداکثر دهانه قابل اجرای آن است.

حداکثر فاصله تیرچه ها در سقف چقدر است؟

مطابق آن چه در مقاله گفته شد حداکثر فاصله بین دو تیرچه نباید بیش تر از 70 سانتی متر باشد.