بررسی روند اجرای سقف تیرچه بلوک در ساختمان

استفاده از روش های مختلف و استاندارد برای اجرای انواع سقف در ساختمان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. از رایج ترین روش هایی که برای اجرای سقف مورد استفاده قرار می گیرد را می توان تیرچه بلوک دانست. در واقع تیرچه بلوک محبوب ترین شیوه برای اجرای سقف در سازه های متوسط و کوچک به شمار می رود و ما در این مقاله شما را بیشتر با اجرای سقف تیرچه بلوک آشنا خواهیم کرد. 

ظهور تیرچه بلوک و افول طاق ضربی

اگر بخواهیم نگاهی بر تاریخچه تیرچه بلوک بیندازیم ذکر این نکته که تیرچه بلوک به عنوان جایگزین سقف طاق ضربی به شمار می رود ضروری است. در واقع سقف های قدیمی که با نام طاق ضربی شناخته می شدند، از دیدگاه مهندسان و کارشناسان مقاومت لازم در برابر زلزله را نداشتند و همین مسئله عمر سازه را کاهش داده و برای ساکنین خطرات جانی بسیار زیادی را به همراه داشت. در این زمان تیرچه بلوک به عنوان سقف جایگزین معرفی شد. این نمونه از سقف ها که با بلوک های سیمانی تولید می شدند معمولا وزنی بسیار بالاتر از استاندارد داشتند. استفاده از بلوک های سفالی نیز باعث اعمال هزینه های زیادی بر سازندگان می شد.

در مرحله بعدی از توسعه سقف تیرچه بلوک برای استفاده در سازه ها، از یونولیت ها استفاده شد که البته یونولیت نیز به دلیل دود ناشی از آتش به نوعی سقف را استاندارد می کرد. در نهایت استفاده از فوم های نسوز در پروژه های ساختمانی باعث شد که تیرچه بلوک ها به عنوان یکی از مقرون به صرفه ترین و بهترین شیوه های اجرای سقف در ساختمان سازی ها به شمار روند.

تیرچه بلوک یا تیرچه دال از سه بخش تشکیل می شدند که ما آن ها را به بخش های تیرچه، بلوک و بتن بالا یا بتن درجامی شناسیم. باید در نظر داشته باشیم که بلوک های مورد استفاده در سقف تیرچه بلوک را می توان بلوک های سیمانی، سفالی و یونولیت دانست. باید در نظر داشته باشیم که تیرچه بلوک به عنوان سقف استاندارد در بسیاری از ساختمان هایی که از اسکلت فلزی و بتنی استفاده می کنند گزینه ای مناسب بوده و شما می توانید از آن استفاده داشته باشید.

چرا سقف تیرچه بلوک مورد استقبال قرار گرفت؟ 

تیرچه بلوک مانند هر مصالح و شیوه اجرای دیگری در معماری از مزایا و معایبی برخوردار است. با این وجود شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که اصولا چرا تیرچه بلوک مورد استقبال قرار گرفته است و امروزه بسیار مورد توجه قرار می گیرد؟ در پاسخ به این سوال باید مهم ترین مزیت استفاده از سقف تیرچه بلوک را بیان کرد که برابر است با مقاوم بودن این سقف نسبت به نیروی جانبی با استفاده از دیافراگم صلب. همچنین عایق بندی صوتی و حرارتی سقف های تیرچه بلوک امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته است و شما می توانید از آن استفاده کنید. مقاومت در برابر لرزش و همچنین صرفه جویی در میزان مصرف بتن در ساختمان سازی را می توان از دیگر مواردی دانست که باعث شده است سقف تیرچه بلوک امروزه بسیار مورد توجه قرار گیرد. 

با وجود تمامی مزایای بیان شده باید در نظر داشت که میزان مصرف فولاد و همچنین کاهش نیروی انسانی مورد استفاده برای ساخت سقف تیرچه بلوک از دیگر مواردی است که باعث می شود سازندگان بسیاری از این نمونه سقف ها استفاده داشته باشند. با این حال نباید از یاد برد که حداکثر دهانه ای که سقف های تیرچه بلوک پوشش می دهند، برابر با ۸ متر بوده و این میزان نیز باید با تیرچه دوبل اجرا شود. از سوی دیگر از یاد نبرید که سقف های تیرچه بلوک با وجود امکان شکسته شدن پاشنه تیرچه باعث ایجاد محدودیت هایی برای سازندگان می شوند. 

با وجود تمامی مزایا و معایبی که برای تیرچه بلوک بیان شد، نباید از یاد برد که بودجه ها و هزینه های ساخت و ساز هر روز محدود تر می شوند و سقف تیرچه بلوک با وجود ارزان بودن می تواند تا مدت زمان بسیار زیادی به عنوان گزینه ای بهتر به شمار رود. در نظر داشته باشید که برای بسیاری از سازه های مسکونی که از اهمیت بسیار بالایی به خصوص در بحث ضد زلزله بودن برخوردار است، سقف های تیرچه بلوک مورد استفاده قرار می گیرند و شما می توانید از این نمونه سقف ها استفاده ای بسیار گسترده داشته باشید. در ادامه بیشتر در خصوص اجرای سقف تیرچه بلوک با شما صحبت خواهیم داشت. 

مراحل اجرای سقف تیرچه بلوک 

در قسمت قبل به صورت کامل شما را سقف تیرچه بلوک آشنا کردیم. حال شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که اصولا سقف تیرچه بلوک چطور اجرا می شود؟ در این قسمت با شما همراه هستیم تا اطلاعاتی را در این مورد در اختیار شما قرار دهیم.

مرحله اول: شاسی‌کشی قالب تیرهای سقف 

در ابتدایی‌ ترین مرحله از اجرای سقف‌های تیرچه بلوک می‌بایست زیرسازی یا همان شاسی‌کشی قالب تیرهای سقف به‌طور کامل صورت گیرد. در این رابطه باید بگوییم شاسی‌ کشی قالب‌های سقف با قوطی‌ های فلزی ۸ در ۴ یا لوله‌های داربستی سایز ۲ صورت می‌گیرد و مشخص کردن ارتفاع در شاسی‌کشی امری بسیار مهم تلقی می‌شود و باید توجه داشته باشید عملیات بتن‌ریزی ستون‌ها با درنظر گرفتن ارتفاع تیرها اولین نکته‌ ای است که باید برای شاسی‌ کشی درنظر گرفته شود.

بتن‌ریزی سقف باید به چه صورتی انجام شود؟ 

بتن‌ریزی سقف‌ها باید طبق ارتفاع تیر وارده به ستون انجام شود. در این رابطه مسئولین اجرای ساختمان باید توجه داشته باشند از آنجایی که ممکن است آویز تیرها متفاوت باشد عملیات بتن‌ ریزی باید طبق بلندترین ارتفاع صورت گیرد تا عرض مقطع تیرها در چشمه اتصال سازه بتنی، کم نشود. 

مرحله دوم: نصب قالب تیرها 

پس از پایان مرحله زیرسازی نوبت به اجرای دومین مرحله یعنی نصب قالب تیرها می‌رسد. در این مورد لازم است بدانید قالب سقف می‌تواند از پلاستیک، فلز و حتی چوب باشد و تراز روی قالب و روی بتن ستون باید همسان باشند و اتصال ستون قالب تیرها با درنظر گرفتن تیرهای همجوار در چشمه باید در ارتفاع بالاتری قرار گیرد و اینگونه نصب قالب تیرها به‌ صورت صحیح انجام شود. در این رابطه مسئولین اجرای ساختمان باید توجه داشته باشند از آنجایی که ممکن است آویز تیرها متفاوت باشد عملیات بتن‌ ریزی باید طبق بلندترین ارتفاع صورت گیرد تا عرض مقطع تیرها در چشمه اتصال سازه بتنی، کم نشود. 

مرحله سوم: آرماتوربندی تیرها 

آرماتور بندی به عنوان سومین گام در اجرای سقف تیرچه بلوک به شمار می رود و در این مرحله باید خاموت ها خم و برش داده شود و آرماتور ها با دقت در دو سر میلگرد خم شوند. در نظر داشته باشید که آرماتورهای تقویتی و میلگرد اودکا مورد استفاده نیز باید در این مرحله نصب و مورد بهره برداری قرار گیرند.  بعد از شاسی‌کشی قالب‌ تیرهای سقف و نصب قالب تیرها نوبت به مرحله‌ ی بعدی یعنی آرماتوربندی تیرها می‌رسد. در این مرحله باید آرماتوربندی با رعایت ۶ نکته‌ی زیر انجام شود. 

1. خاموت‌ها با کسر ۴ سانتی‌متر کاور بتن محاسبه شوند.
2. در دو قسمت ابتدایی و انتهایی میلگردهای شبکه بالا و پایین، خم آرماتورهای طولی رعایت شود.
3. اجرای سری خاموت‌های ویژه در دوسر تیرها در صورت نیاز انجام شود.
4. همواره توصیه می‌شود علاوه‌بر رعایت هم پوشانی میلگردهای تیر در شبکه‌ی بالا و پایین، محل آن نیز روی هم قرار نگیرد.
5. اجرای خاموت‌های چشمه اتصال تیرها جزو الزامات ضروری قرار گیرد.
6. با بسته شدن آرماتورها در دو گروه (اگر میزان آرماتورهای تقویتی بالاست) از بروز مشکل در عملیات‌های بتن‌ ریزی و ویبره زدن بتن در سقف جلوگیری شود. 

مرحله چهارم: تیر ریزی سقف 

پس از انجام مراحلی که در بالا ذکر کردیم تیر ریزی سقف، قالب‌بندی آویز تیر و بلوک‌ گذاری انجام می‌شود. در این مورد باید بگوییم باتوجه به طول دهانه، ساخت تیرچه‌ها صورت می‌گیرد و بازدید آن‌ها پیش از عملیات بتن‌ریزی پاشنه جهت بررسی میلگردهای تحتانی انجام می‌شود و در آخرین مرحله تیرچه‌ها با فواصل معین شده در داخل تیر و روی قالب آویز مستقر می‌شوند و در انتها، بلوک‌گذاری انجام می‌شود. 

مرحله پنجم: آرماتوربندی حرارتی سقف 

در آرماتور حرارتی سقف، اجرای آرماتورها با فاصله‌ی ۳ سانتی بر روی یونولیت‌ها صورت می‌گیرد که در این مورد فاصله‌ی این آرماتورها در راستای تیرچه‌ها ۵۰ سانتی‌متر و در راستای عمود برتیرچه‌ها ۲۵ سانتی‌متر خواهد بود.

مرحله آخر: قالب‌بندی سقف و اجرای جک‌های نگهدارنده 

در آخرین مرحله از اجرای سقف تیرچه بلوک سری تیرچه‌های بتنی با بارهای وارده باید از قسمت زیرین خود به‌سیله‌ی جک‌های صلیبی با فاصله‌‌ی صحیح مهار شوند. و در آخر نیز تیرهای سقف، قالب‌های پیرامونی و محل بازشوها از جمله بازشوی راه پله، آسانسور، نورگیر و داکت‌های تاسیساتی بسته شده و هنگام نیاز به‌وسیله‌ی چهارتراش از قسمت داخلی مهار می‌شوند. 

“یک نکته‌ی مهم“ 

 در آخرین مرحله از اجرای سقف تیرچه بلوک کنترل راستای عمودی قالب‌ها باید صورت گیرد تا نسبتن به بر ساختمان ناهماهنگ نباشد.

باید در نظر داشته باشید که ساخت سقف تیرچه بلوک با استفاده از تیرچه های پیش تنیده بسیار راحت تر انجام می شود و شما قادر به اجرای بهتر سقف خواهید بود. با این وجود سازنده حرفه ای می تواند در نهایت سقفی بهتر و اصولی تر با وزنی متعادل را ایجاد کند که وزن کلی ساختمان را توزیع کرده و باعث می شود که عمر ساختمان بسیار بالا باشد. پس علاوه بر مصالح مرغوب باید حتما از خدمات حرفه ای در اجرای این سازه ها استفاده شود. در ادامه شما را با ضوابط مورد نظر در خصوص اجرای سقف تیرچه بلوک بیشتر آشنا خواهیم کرد.

ضوابط اجرای سقف تیرچه بلوک

با توجه به این مسئله که ساخت سقف های تیرچه بلوک غیر استاندارد باعث می شود که جان انسان ها به خطر بیفتد، رعایت ضوابطی که از سوی سازمان های ذیربط به منظور تامین امنیت سازه ارائه شده است بسیار با اهمیت می باشد. در ادامه شما را با برخی از مهم ترین این مسائل آشنا خواهیم کرد. در ابتدا باید در نظر داشته باشید که به جهت افزایش میزان مقاومت سقف و همچنین جلوگیری از تغییر شکل آن که حاصل سنگین وزن شدن سقف است، باید دهانه های بالاتر از ۴ متر از کلاف عرضی عمود بر تیرچه ها استفاده می شود. همچنین باید در نظر داشته باشید که حداقل عرض این محصول برابر با ۱۰ سانتی متر است و اکثر ارتفاعی که برای آن در نظر گرفته می شود، ۳.۵ برابر حداقل عرض خواهد بود. در نظر داشته باشید که حداکثر طولی که برای یک تیرچه باید در نظر گرفته شود، هفت متر بوده و در غیر این صورت باید از تیرهای دوبل یا مضاعف استفاده گردد.

یکی دیگر از نکات بسیار مهمی که برای سقف تیرچه بلوک باید در نظر داشته باشید آن است که بلوک های دو طرفه و تیرچه ها باید در فاصله ای با حداقل ۱۰ سانتی متر از یکدیگر قرار گیرند. ضخامت بتن پوششی نیز برابر با پنج سانتی متر یا یک دوازدهم از فاصله آزادی باشد که تیرچه ها دارند. فاصله مجازی که برای میلگرد های عرضی متوالی نیز در نظر گرفته می شود برابر با ۲۰ سانتی متر خواهد بود. در نهایت نیز باید در نظر داشته باشید که تیرها در صورتی که تکیه گاه ساده هستند باید به میزان یک بیستم از طول دهانه به عنوان مقداری در نظر گرفته شود که کمینه ضخامت سقف است.

با وجود تمامی مسائل بیان شده ذکر این نکته مهم است که تمامی مسائل مربوط به ساختمان سازی باید بر اساس نظرات مهندسان پیش برده شود تا در نهایت ساختمان بتواند عملکرد بسیار خوبی را از خود نشان دهد. همچنین باید در نظر داشته باشید که ساختمان سازی توسط افراد حرفه ای باعث می شود که عمر سقف ها بیشتر شده و در عین حال تیرچه بلوک بتواند توان تحمل بار بیشتری داشته باشد.

۶ نکته مهم در اجرای سقف‌های تیرچه بلوک 

1. اگر قرار است سقف کاذب رابیتس باشد و بلوک‌های سقفی یونولیتی باشند می‌بایست پیش از بتن‌ریزی آویز سقف‌های کاذب که دارای قلاب‌هایی مخصوص نیز هستند اجرا شوند.
2. معمولا باید در هر سقف حدود ۵ سانتی‌متر از هر سمت ابعاد بازشوی بالابر بزرگتر درنظر گرفته شود تا این بازشوها در صورت وجود خطاهای اجرایی کوچک نشوند.
3. پلیت‌های انتظار باید پیش از بتن‌ریزی جهت اجرای نمای ساختمان، وال‌پست‌ها، اتصال شاسی آسانسور و… در محل خود اجرا شوند.
4. همواره به مهندسین ساخت سازه پیشنهاد می‌شود پیش از بتن‌ریزی سقف محل عبور تاسیسات برقی و مکانیکی را مشخص کنند تا بعدها مجبور به تخریب سقف نباشند!
5. اجرای میلگردهای ممان منفی و اُدکا در محل اتصال تیرچه به تیر ضروری است.
6. اتصال سری تیرهای فلزی به تیرچه‌های کرومیت یا همان تیرچه فلزی در سازه باید مطابق با نشریه‌ ۵۴۳ صورت گیرد. 

۳ مورد از مهم‌ ترین مشکلات اجرایی در سقف‌های تیرچه بلوک 

1. بالا رفتن میزان سختی تیر که به دلیل اجرای تیرچه در کنار تیر می‌باشد.
2. فرو رفتن میلگردهای حرارتی در بلوک‌ های یونولیتی به علت عدم اجرای اسپیسر.
3. حذف شدن آویز سقف برای ایجاد ارتفاع بیشتر هر طبقه 

قیمت اجرای سقف تیرچه بلوک 

مسلما یکی از مواردی که در هر حوزه‌ای از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است هزینه‌هاست، که‌ در رابطه با هزینه‌های اجرای سقف تیرچه بلوک باید بگوییم قیمت هر مترمربع از این سقف به عواملی چون قیمت تیرچه، قیمت بتن، قیمت بلوک و… وابسته بوده و نمی‌توان قیمت اجرای این سقف را به‌صورت دقیق مشخص کرد اما باید درنظر داشته باشید سقف‌های تیرچه‌ بلوک یکی از برترین سقف‌ها، جهت کاهش هزینه ساخت سازه است. 

نکات اجرای سقف تیرچه بلوک

در قسمت های قبلی به صورت کامل شما را با سقف های تیرچه بلوک آشنا کرده و اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دادیم که یقینا می تواند برای شما مفید واقع شود. با این وجود نباید از یاد برد که ذکر نکات اجرایی که برای اجرای سقف تیرچه بلوک مورد استفاده قرار می گیرد به شما کمک خواهد کرد تا عملکرد بسیار خوبی در زمینه اجرای این نمونه از انواع سقف ها داشته باشید.

نکات اجرایی برای سقف تیرچه با بلوک یونولیت

باید در نظر داشته باشید که عملیات اجرای سقف های تیرچه با بلوک یونولیت باید تمامی تیرچه ها را به طول آکس به آکس تیرها قرار داده و سپس برای نصب از جرثقیل استفاده کنیم. این کار باعث می شود که صدمات جانی احتمالی به حداقل میزان ممکن کاهش پیدا کند. از سوی دیگر باید در نظر داشته باشید که تیرها از پاشنه باید به آرماتور تیر متصل شوند و این کار باید بر اساس نقشه محاسبه و اجرا گردد. در نهایت نیز باید در نظر داشته باشید که تیرچه ها با فاصاله معمولا ۵۰ سانتی متر از یکدیگر در نظر گرفته می شوند و در این صورت باید به گونه ای اجرا شوند که اجرای تاسیسات برای ساختمان نیز ممکن باشد.

نوسانات سقف تیرچه بلوک را چطور کاهش دهیم؟

استفاده از کلاف عرضی به عنوان یک عنصر بسیار مهم برای کاهش نوسانات در اجرای سقف های تیرچه بلوک به شمار می رود و همچنین باعث می شود که بار منفرد به این کلاف منتقل شود. همچنین باید در نظر داشته باشید که توخالی بودن بلوک ها باعث می شود که صلب بودن کاهش پیدا کند. همچنین به دلیل استفاده از یونولیت به صورت گسترده برای ساخت سقف های تیرچه بلوک، شما می توانید بتن را به قسمت های اطراف سقف محدود کنید تا در نهایت بتوانید عملکرد بسیار خوبی را شاهد باشید و نیازی به اجرای بتن در تمامی قسمت ها وجود نخواهد داشت. برای پخش کردن بتن نیز حتما باید از ویبراتورهای مخصوصی که به این منظور ارائه می شوند استفاده کنید.

جمع بندی نهایی

پس از یکجا نشینی نوع بشر، ساختمان سازی و ایجاد سازه های مقاوم از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بود و تکنولوژی ها و علم ساختمان در طول هزاران سال تکامل به پیشرفت بسیار زیادی دست پیدا کرده است. با این وجود باید در نظر داشته باشید که این تکنولوژی ها و دانش باید به صورت کاملا استاندارد مورد استفاده قرار گیرند و به تمامی نکات در اجرای سقف ها باید توجه شود. ما در این مقاله با شما همراه بودیم تا اطلاعاتی را در خصوص سقف های تیرچه بلوک در اختیار شما قرار دهیم. با وجود تمامی مسائل بیان شده، باید در نظر بگیرید که استفاده از تیرچه های پیش تنیده می تواند انتخابی مناسب برای افزایش میزان استحکام ساختمتان به شمار رود. در نهایت باید گفت که سقف های تیرچه بلوک با وجود استحکام بسیار زیادی که دارند بسیار مورد توجه قرار گرفته اند و باید به گونه ای استاندارد مورد استفاده قرار گیرند.