صنعت ساختمان مانند هر حوزه ای دیگری امروزه در حال پیشرفت و ترقی می باشد. این پیشرفت در جنبه های مختلفی بر این حوزه اثر گذار است. یکی از اجزایی که از گذشته به صورت گسترده در ساخت بناها و ساختمان های مختلف مورد استفاده بوده است تیرچه ها هستند. این اجزا که در قدیم بیشتر به صورت چوبی مورد استفاده قرار می گرفت امروزه در انواع گوناگونی مورد استفاده است. در این مقاله از تیرچه پیش تنیده ایران می خواهیم به بررسی پاسخ سوال تیرچه چیست و چه کاربردی دارد؟ پرداخته و انواع مختلف آن را مورد بررسی و مقایسه قرار دهیم.

تیرچه چیست و چه کاربردی دارد؟ 

در سال های اخیر با رشد صنعت ساختمان سازی، مصالحی که برای ساختمان سازی مورد استفاده قرار می گیرند نیز رشد بسیار زیادی داشته باشند. تیرچه ها از جمله مصالح بسیار مهم در صنعت ساختمان محسوب می شوند که دارای تنوع بسیار زیادی هستند. با توجه به اینکه تیرچه ها می توانند کاربردهای متنوعی در صنعت ساختمان سازی داشته باشند، با متریال های مختلف طراحی و تولید شده اند.

تیرچه یک المان سازه ای از فولاد، بتن و یا چوب است که عمده کاربرد آن در سقف های ساختمان می باشد. تیرچه ها در سقف به‌ صورت افقی قرار می‌گیرد و وظیفه‌ی اصلی آن تحمل و انتقال بارهای به‌‌ وجود آمده در سازه می‌ باشد. به عبارت دیگر تیرچه ها جزئی از مسیر انتقال بار در سیستم های باربر هستند. اتصال آن به تیرهای ساختمان به کمک تکیه‌ گاه‌ هایی انجام می‌شود. در گذشته‌ تیرچه‌ های ساخته شده به شکل کنونی نبود و برای ساخت آن ها بیشتر از چوب استفاده می‌شد. اما امروزه می توانیم از انوع تیرچه‌ها سخن بگوییم باید بدانید تیرچه‌ها انواع متفاوتی دارند و به همین خاطر اجزای تشکیل‌ دهنده‌ی آن‌ها نیز بایکدیگر متفاوت است. 

تیرچه یکی از انواع اعضایی است که می‌تواند برای صنعت ساختمان سازی مورد استفاده قرار گیرد. تیرچه‌ها جزء اعضای از پیش ساخته در ساختمان‌سازی محسوب می شوند که می‌توانند در بین دیوارها، ستون‌های ساختمان و مورد استفاده قرار بگیرند. این تیرچه‌ها وظیفه اصلی آن‌ها انتقال انواع بارهای وارد شده به سقف به تیرهای اصلی به شمار می‌رود.

به طور خلاصه تیرچه در واقع یک المان سازه‌ای در انواع گوناگون است. از این المان در ساختن سقف استفاده می‌شود. تیرچه، بار وارد شده به دیافراگم سقف را به تیر‌های اصلی ساختمان منتقل می‌سازد. این بار ابتدا به ستون‌ها و سپس به شالوده یا فونداسیون ساختمان انتقال داده می‌شود که در مسیر انتهای خویش به زمین می‌رسد.

انواع تیرچه های رایج را بشناسید

تا به این قسمت از مطالب این‌ صفحه اطلاعاتی درباره‌ی ماهیت و چیستی تیرچه به شما عزیزان ارائه دادیم و یک شناخت کلی از این سازه برای شما به‌ وجود آوردیم حال نیاز است علاوه‌ بر شناخت تیرچه با انواع این سازه‌ نیز آشنا شوید. با توجه به کاربردهای متفاوت تیرچه‌ها در صنعت ساختمان سازی، در حال حاضر تنوع بالایی از تیرچه ها در بازار کشور ایران وجود دارند. 
با توجه به این موضوع می توان هر یک از آن‌ها را برای کاربردهای خاصی مورد استفاده قرار داد. به طور کلی، از جمله انواع تیرچه‌هایی که در صنعت ساختمان‌سازی استفاده می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تیرچه بتنی
• تیرچه های فلزی با جان باز (تیرچه کرومیت)
• تیرچه های با قالب سفالی (تیرچه فوندوله‌دار)
• تیرچه پیش ساخته خرپایی
• تیرچه پیش تنیده

تیرچه بتنی چیست؟

تیرچه‌ بتنی یا تیرچه بلوک همان طور که از نام آن مشخص است از بتن و میلگرد تشکیل شده است. تیرچه‌های بتنی در اجرای ساختمان و در اجرای سقف تیرچه بلوک به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

این تیرچه‌ها به‌ صورت پیش‌ ساخته موجود‌ هستند. این تیرچه‌ها با کاربرد بسیار بالای خود در بین سازندگان از میزان محبوبیت بسیار بالایی برخوردار‌ هستند و میزان استفاده از این تیرچه‌ها در صنعت ساخت و اجرای سازه بسیار بالا است.

به‌ طور کلی در رابطه با تحمل بارهای وارده بر تیرچه‌های بتنی باید بدانید این تیرچه‌ها در هنگام حمل و نقل، در اجرای سقف تیرچه بلوک و بعد از حاصل شدن مقاومت بتن ریخته شده، تحت بارگذاری قرار می‌گیرند. با این وجود در سقف‌های اسکلت آجری، بتن آرمه و فلزی استفاده از آن‌ها بلامانع است. استفاده از سقف تیرچه بتنی مانند انواع دیگر تیرچه ها دارای مزیت ها و معایبی است که در ادامه به آن ها اشاره می‌کنیم.

استفاده از سقف تیرچه بتنی مانند انواع دیگر تیرچه ها دارای مزیت ها و معایبی است که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم.

مزایای استفاده از تیرچه بتنی را بشناسید 

با وجود توضیحات فوق درباره تیرچه‌های بتنی در ادامه به شکل جزئی چند مورد از دیگر مزایای استفاده از این سازه را خواهیم شناخت.

• سقف‌هایی که با تیرچه بتنی ساخته می‌شوند مقاومت بالایی دارند. 
• نصب و اجرای این نوع تیرچه‌ها دشوار نیست و احتیاج به نیروی متخصص ندارد. 
• به دلیل وزن کم این تیرچه‌ها برای حمل و نقل نیازی به جرثقیل نخواهد بود. 
• در مقایسه با سایر سقف ها هزینه اجرای به نسبت پایین تری دارند.

استفاده از تیرچه بتنی چه معایبی دارد؟

مانند هر عضو سازه دیگری این بخش هم در استفاده می‌تواند معایب مربوط به خود را دارد ک شامل موارد زیر می‌شود:

• رطوبت و گرما عوامل مخربی برای این نوع تیرچه‌ها بوده و این تیرچه‌ها در این شرایط دمایی زنگ می‌زنند. 
• بیرون ماندن آرماتور های موجود در پاشنه این تیرچه‌ها از بتن جزو معایب اصلی این تیرچه‌ها است. 

تیرچه فلزی چه کاربردی دارد؟ 

 تیرچه فلزی یا تیرچه کرومیت یکی دیگر از انواع تیرچه های رایج بوده  که در آن نبشی و ورق‌های فولادی اجزای اصلی آن به حساب می‌آیند. ساخت تیرچه‌ های کرومیت به کمک ورق‌های فولادی در بال پایینی و نبشی در بالا بوده و این تیرچه از لحاظ ظاهری به سه قسمت فوقانی، میانی و تحتانی تقسیم شده است. تولید تیرچه‌ های فلزی به‌ صورت‌های مختلفی انجام می‌شود و یکی از مزایای فوق‌العاده‌‌ی این تیرچه عدم نیاز به شمع‌ بندی درهنگام اجرای سقف است. به‌ طور کلی در رابطه با تحمل بارهای وارده بر تیرچه‌ های فلزی باید بدانید این تیرچه‌ها در هنگام حمل و نقل، اجرای سقف و بعد از گرفتن دال بتنی ریخته شده روی آن تحت بارگذاری قرار می‌گیرند و به‌علت ساختار خاصی که دارند از مقاومت بسیار بالایی برخوردار هستند و این تیرچه‌ها بیشتر در ساختمان‌هایی که دارای اسکلت فلزی هستند مورد استفاده قرار می‌گیرند. 

۳ مورد از مهم‌ترین مزایای تیرچه کرومیت که باید بدانید

در ادامه قصد داریم که توضیحاتی درباره چند مورد مهم از مزایای تیرچه کرومیت را ارائه دهیم. سه ویژگی‌ مهم این تیرچه‌ها شامل موراد زیر می‌شود.

• کاهش مصرف بتن با استفاده از این تیرچه  و در نتیجه کاهش وزن سازه
• سهولت در اجرای بازشوها یا همان داکت‌ها  
• عدم احتیاج به شمع‌ بندی و کاهش مصرف بتن 
•  

مهم‌ترین معایب تیرچه کرومیت که باید بدانید

باتوجه به اینکه قیمت فولاد در برخی مواقع افزایش می‌یابد، در بسیاری مواقع استفاده از تیرچه‌های کرومیت نسبت به سایر تیرچه‌ها گران‌تر تمام می‌شود. اجرای این تیرچه‌ها هم به نیروی متخصص خود نیاز دارد که این مورد افزایش هزینه‌ها را در پی خواهد داشت. علاوه بر این موارد تولید این تیرچه نسبتا آسان بوده است. به همین دلیل بسیاری از کارگاه‌های متفرقه بدون داشتن دانش و مهارت کافی دست به تولید آن می‌زنند. 

 تیرچه سفالی یا فندوله دار چه کاربردی در ساخت و ساز دارد؟ 

نام دیگر تیرچه‌‌ سفالی، تیرچه فندوله‌ دار بوده و این تیرچه در حالی که از لحاظ ظاهری با تیرچه خرپایی مشابه است با این تیرچه تفاوت‌های بسیاری دارد و ساخت این تیرچه‌ها به کمک آرماتورهای فولادی می‌باشد‌ و بلوک های سفالی انجام می شود. استفاده از تیرچه‌های سفالی در بین سازندگان سازه همواره مرسوم بوده و علت آن وزن کم این تیرچه‌ها به شمار می‌رود.

امروزه استفاده از تیرچه‌های سفالی به علت ورود استاندارد‌های جدید با محدودیت‌هایی روبرو است. تیرچه سفالی در سقف‌های تیرچه بلوک نقش تیرهای فرعی را ایفا می‌کند و این تیرچه یکی دیگر از انواع تیرچه‌ها به حساب می‌آید. 

تیرچه نیازیت چیست؟

تیرچه نیازیت همانند تیرچه کرومیت در ساخت و ساز اجرا می‌گردد. با این حال به طور کلی از ویژگی‌های منحصر به فردی نیز برخوردار است. تیرچه نیازیت یکی از انواع تیرچه فولادی است که قادر است وزن سقف را تا قبل از محکم شدن بتن به خوبی تحمل کند. این مدل تیرچه در زمان ساخت، تیرهایی به صورت T ایجاد می‌کنند.

 لازم به ذکر است یکی از ویژگی‌های بارز این نوع تیرچه، حذف بتن جان می‌باشد که همین امر باعث کاهش مصرف بتن تا حدود ۴۰ درصد شده است. علاوه بر این موارد، برای استفاده از این تیرچه، نیازی به شمع‌بندی و بتن ریزی در طبقات به صورت همزمان وجود ندارد. 

با توجه به ویژگی‌های برشمرده شده از تیرچه نیازیت، می‌توان گفت این تیرچه در مکان‌هایی که دارای دهانه‌های بلند و یا نامنظم می‌باشند، به راحتی قابل استفاده می‌باشد.

تیرچه پیش ساخته خرپایی شامل چه مواردی می‌شود؟

این نوع تیرچه شامل پاشنه بتنی و خرپای فولادی است که در دو نوع با قالب ثابت (تیرچه فون دوله دار یا تیرچه کفشکی) و بدون قالب ماندگار تولید و اجرا می شود. خرپا در واقع یک سازه پیش ساخته تشکیل شده از آرماتور محسوب می‌شود. این دو عضو سازه‌ای به یکدیگر جوش داده شده‌اند تا پایداری لازم برای حمل تیرچه فراهم گردد.
فولادی که برای ساخت خرپا مورد استفاده قرار می‌گیرد، علاوه بر اینکه باید جوش‌پذیر باشد باید دارای مدول ارتجاعی کافی و همچنین تحمل تنش مجاز در مرحله گسیختگی و ظرفیت تغییر طول نسبی را داشته باشد. این مقدار تغییر طول نسبی در مورد فولاد‌های نرم A-I به ۲۰ درصد و برای فولاد‌های سخت گرم و نیمه سخت به 18 درصد می‌رسد.
همچنین در مورد فولاد‌های اصلاح شده این رقم به ۸ درصد هم محدود خواهد شد. اتصال اعضای خرپا، اغلب توسط جوشکاری انجام می‌شود که برای این کار از دو روش جوش با قوس الکتریکی و جوش مقاومتی استفاده می‌شود. اجزای تشکیل دهنده تیرچه های خرپایی شامل عناوین زیر می‌شود که درباره آن‌ها توضیحاتی را ارائه خواهیم داد.

آرماتور کششی 

آرماتورهای کششی در اولین مرحله‌ بارگذاری تیرچه، تحمل وزن نیروی کششی که از وزن خود تیرچه به وجود آمده است را به عهده دارد و یکی از اجزای کاربردی به‌ حساب می‌آید. همچنین علاوه بر نیروی ذکر شده این آرماتورها وظیفه تحمل تنش کششی ناشی از لنگر خمشی ایجاد شده از اثر بارهای مرده و زنده وارد بر سقف را دارا هستند.

آرماتور عرضی 

آرماتورهای عرضی در اولین مرحله بارگذاری ایستایی لازمه جهت تحمل وزن تیرچه را با اعضای بالایی و اعضای کششی زیرین تامین می‌کنند و عملکردی مشابه با عضو مورب خرپا دارند. همچنین علاوه بر بارهای یاد شده آرماتور های عرضی وظیفه تحمل تنش‌های برشی وارد بر تیرچه را نیز دارا هستند.

آرماتور بالایی 

آرماتور بالایی در اولین و دومین مرحله‌ی بارگذاری وزن تیرچه را هنگام حمل و نقل تحمل می‌کند و علاوه‌بر این موضوع تحمل وزن مرده‌ی سقف را نیز برعهده دارد. هم چنین این آرماتور در زمان بهره برداری از سقف می تواند نقش آرماتور های افت و حرارت عمل کند که این مورد بستگی به محل قرار گیری آرماتور های بالایی در تیرچه دارد.

بتن پاشنه تیرچه 

همانطور که در ابتدا اشاره شد، تیرچه عضوی پیش ساخته است که بتن ریزی پاشنه آن در کارگاه و یا کارخانه ساخت تیرچه انجام می شود. بتن پاشنه نقش قالب همیشگی زیر تیرچه‌ها و تکیه‌گاهی برای بلوک‌های استفاده شده در میان تیرچه ها به شمار می‌رود.

آرماتور تقویتی 

در صورتی که میزان لنگر خمشی وارد شده به تیرچه بیش از مقدار ظرفیت خمشی تیرچه باشد، لازم است تا آرماتورهای تقویتی به عنوان آرماتورهای اضافی‌ در آن قرار داده شود.

تیرچه پیش‌ تنیده

تولید تیرچه‌های پیش ساخته پیش‌تنیده با استفاده از سیم های فولادی با مقاومت مناسب و مقاطع بتنی T شکل در کارخانه‌های بسیار مجهز شکل می‌گیرد و در این تیرچه‌ها مفتول‌ها قبل از عملیات بتن‌ریزی تحت کشش معینی قرار می‌گیرند و پیش تنیده می شوند. تیرچه پیش تنیده در حال حاضر یکی از پر کاربردترین انواع تیرچه ها و سقف ها در سازه های ساختمانی می باشند که مزایای پر شمار آن باعث شده است که کارفرما و سازنده های بسیار در ایران به سمت استفاده از این نوع از سقف تمایل پیدا کنند. 

تیرچه پیش تنیده چیست؟

تیرچه‌ پیش‌ تنیده سازه‌هایی هستند که در کارخانه‌های مجهز ساخته می‌شوند. استفاده از این تیرچه‌‌ها موجب افزایش سرعت یک پروژه ساختمانی می‌شود و این تیرچه‌ها در سطح جهانی بسیار محبوب هستند. اگر بخواهیم به برترین محصول بتن پیش‌تنیده اشاره کنیم قطعا تیرچه‌ پیش‌تنیده گزینه‌ بسیار مناسبی است چرا که این محصول ویژه، با سطح مقطع T شکلی که دارد امروزه از لحاظ اقتصادی سازه‌ای به‌ صرفه بوده و جایگزین بسیاری از تیرچه‌های دیگر شده است.
برای ساخت تیرچه‌های پیش‌تنیده از سیم‌ها و مفتول‌های خاص استفاده می‌شود و بتن C35 در این تیرچه مورد استفاده قرار می‌گیرد. ارتفاع پاشنه این تیرچه‌ها باید حداقل 4 سانتی‌متر باشد. همچنین ارتفاع این تیرچه‌ها معمولا بین 13 تا 17 سانتی متر بوده و این ارتفاع جهت فراهم کردن ایستایی و مقاومت لازم باید اندازه استانداردی داشته باشد.  

با مزایای تیرچه پیش‌تنیده آشنا شوید

این تیرچه‌ها از لحاظ اقتصادی به‌ صرفه هستند چرا که میزان فولاد کمتری در آن استفاده می‌شود. باید بدانید در کارخانه، جان تیرهای پیش‌تنیده بتن‌ریزی می‌شود و به همین دلیل میزان مصرف بتن با استفاده از این تیرچه‌ها تا 40 درصد کاهش می‌یابد. باتوجه به ارتفاع این تیرچه‌ها از بلوک‌های کوچک‌ تر نیز برای ساخت و اجرای سقف می‌توان استفاده نمود. علاوه بر این موارد استفاده از تیرچه‌های پیش‌تنیده وزن نهایی سازه را کاهش می‌دهند.
این تیرچه‌ها محدودیت خاصی ندارند و برای سازه‌های فولادی و بتنی نیز از این تیرچه‌ها می‌توان استفاده نمود. به علاوه با استفاده از این تیرچه‌ها زمان اجرای یک سازه به شدت کاهش می‌یابد. لازم به ذکر است با استفاده از تیرچه‌های پیش‌تنیده تا دهانه‌های 12 متر نیز اجرا می‌شود. 

معایب تیرچه پیش‌تنیده چیست؟ 

ساخت تیرچه‌های پیش‌تنیده بسیار حساس و دشوار است. جابجایی و حمل تیرچه‌های پیش‌تنیده به علت طول بلندشان نسبتا دشوار است. امکان برش در این تیرچه‌ها وجود ندارد و سفارش این تیرچه‌ها باید برای اندازه‌های گوناگون باشد. از لحاظ اقتصادی هم استفاده از این تیرچه‌ها برای دهانه‌های بلندتر از 12 متر به‌صرفه نخواهد بود. 
از زمانی که انسان مدرن با سازه‌های غول پیکر جهان را تغییر داد، اهمیت ساخت و ساز افزایش چشم‌گیری پیدا کرد. از این‌ رو مهندسین با ساخت سازه‌های قدرتمند و مهیب به زندگی بشر کمک بسیار زیادی کردند. هر یک از این ساز‌ها نیازمند اجزای پیچیده و مخصوصی است تا به مرحله اجرا و ظهور برسد؛ تیرچه و انواع آن یکی از این موارد است.

قیمت تیرچه

حال که با ویژگی های انواع تیرچه در ساختمان ها آشنا شدیم بد نیست نگاهی بر قیمت تیرچه هم داشته باشیم. قیمت تیرچه به پارامترهای مختلفی بستگی دارد که از جمله موارد آن می توان به طول آن و جنس مصالح تشکیل دهنده آن اشاره کرد. از آن جا تیرچه مصالح مرکبی هستند قیمت آن وابسته به قیمت روز تک تک اجزای تشکیل دهنده آن می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت بهترین لیست قیمت تیرچه با ما در ارتباط باشید.

سخن پایانی

همانطور که خواندید تیرچه دارای انواع مختلف و بسیار زیادی است. از هر یک از این تیرچه‌ها برای استفاده در سازه‌های مختلف کمک گرفته می‌شود. یک مهندس باید دید کلی نسبت به انواع تیرچه داشته باشد تا بتواند سازه قدرتمند با تحمل وزن مناسب را بسازد. از اینکه تا انتهای این مقاله همراه ما بودید از شما صمیمانه قدردانی. امیدواریم نکاتی که در این مطلب گفته شد برای شما مفید و مثمر ثمر واقع شده باشد.

سوالات متداول

تیرچه ساختمان چیست؟

تیرچه ساختمان یک المان سازه‌ای و عموما افقی در انواع گوناگون است که از آن در ساختن سقف استفاده می‌شود و وظیفه انتقال بار به دیافراگم را ایفا می کند.

انواع تیرچه کدام است؟

تیرچه در حال حاضر دارای انواع مختلف بتنی، فولادی یا تیرچه کرومیت، تیرچه پیش تنیده و تیرچه سفالی می باشد.

بهترین تیرچه جهت استفاده در ساختمان کدام است؟

همان طور که در این مقاله بررسی شد، تیرچه های مختلف می توانند مزایا و معایب مختلفی داشته باشند و بنابر ویژگی های موجود در پروژه استفاده از هریک از انواع آن می تواند مورد نظر باشد.